هوش هیجانی چیست؟ هوش هیجانی یا EQ به معنای هوش احساسی یا هوش عاطفی اشاره دارد. این مفهوم برای اولین بار توسط دنیل گلمن در دهه ۱۹۹۰ مطرح شد. هوش هیجانی به توانایی فهمیدن، تنظیم کردن، بیان کردن و مدیریت احساسات خود و دیگران اشاره دارد. این نوع از هوش، نه تنها به مهارت در تشخیص و ادراک احساسات خود و دیگران، بلکه همچنین به توانایی مدیریت احساسات، ایجاد ارتباطات موثر، حل مشکلات اجتماعی و تعاملات مؤثر با دیگران مرتبط است. به عبارت دیگر، هوش هیجانی به میزان موفقیت در ارتباط با دیگران و تطابق با موقعیت های مختلف در زندگی کمک می کند.
شاید بارها از خود پرسیده باشید هوش هیجانی چیست؟ اصول هوش هیجانی شامل شناخت و درک احساسات، توانایی مدیریت و کنترل احساسات، تشخیص احساسات در دیگران و استفاده مؤثر از احساسات در تصمیم‌گیری ها و رفتارها می شود. افراد با هوش هیجانی بالا معمولا به موفقیت های بهتری دست می یابند.
انواع هوش هیجانی
امروزه بسیار شنیده ایم که هوش هیجانی چیست؟ اما در واقعیت مفهوم و معنای آن را درک نمی کنیم. هوش هیجانی به توانایی هایی اشاره دارد که فراتر از هوش شناختی معمولی هستند و به مهارت ها و توانایی های ارتباطی و اجتماعی اشاره دارند. انواع هوش هیجانی عبارتند از:
- شناخت احساسات :(Emotion Perception) توانایی تشخیص و تفکیک انواع احساسات در خود و دیگران. این شامل تشخیص عواطف مثبت و منفی، علائم بدنی و رفتارهای مرتبط با احساسات است.
- مدیریت احساسات :(Emotion Management) توانایی مدیریت و کنترل احساسات خود در مواقع مختلف. این شامل توانایی بهبود وضعیت های عاطفی، تسلط بر خشم و اضطراب و توانایی انتخاب راه های سالم برای بیان احساسات است.
- استفاده موثر از احساسات :(Emotion Utilization) یکی از انواع هوش هیجانی استفاده موثر از احساسات می باشد. توانایی استفاده از احساسات به عنوان منبعی برای انجام وظایف، اتخاذ تصمیمات و ایجاد روابط مؤثر. این شامل توانایی انعطاف پذیری در استفاده از احساسات در موقعیت های مختلف است.
- تشخیص احساسات در دیگران :(Empathy) توانایی درک و احساس مشاعره دیگران، تشخیص احساسات و نیازهای آن ها. این مهارت به ایجاد ارتباطات مثبت و پایدار کمک می کند.
- مهارت‌های اجتماعی :(Social Skills) توانایی برقراری و حفظ روابط اجتماعی بهبود یافته. این شامل مهارت های مذاکره، حل تعارض، همکاری و تعامل مؤثر با دیگران است.
بعضی از افراد انواع هوش هیجانی را به چهار دسته تقسیم می کنند. هوش هیجانی در زندگی فردی و حرفه ای نقش مهمی ایفا می کند. افراد با EQ بالا معمولا بهتر در مدیریت استرس، ایجاد ارتباطات عمیق تر، حل مشکلات اجتماعی و تعاملات کاری عالی عمل می کنند. این مهارت ها را می توان بهبود داد و تقویت کرد. همچنین، اهمیت آن در بهبود کیفیت زندگی و موفقیت های شخصی و حرفه ای به خوبی مشخص است.
مثال برای هوش هیجانی
حال که به سوال هوش هیجانی چیست پاسخ داده ایم، می خواهیم برای آشنایی بیشتر یک مثال برای هوش هیجانی بزنیم. مثال های زیر نشان دهنده استفاده از مهارت های هوش هیجانی در موقعیت های مختلف هستند:
- شناخت احساسات: یک فرد می تواند تشخیص دهد که دوستش احساس ناراحتی می کند و سعی کند با او در ارتباط باشد تا او را حمایت نماید.
- مدیریت احساسات: در هنگام مواجهه با موقعیت های استرس زا، فرد توانایی داشته باشد که احساسات منفی خود را بهبود داده و به طور سازنده با آن ها برخورد کند.
- استفاده موثر از احساسات: یک مدیر موفق توانایی دارد تا در تصمیم گیری های کاری، از احساسات خود به عنوان راهنما و منبع انرژی استفاده کند.
- تشخیص احساسات در دیگران: یک مربی ورزشی با تشخیص احساسات و نیازهای بازیکنان خود، می تواند به بهبود تیمی کار کمک کند.
- مهارت های اجتماعی: یک فرد با مهارت های اجتماعی قوی می تواند در یک جلسه کاری تعامل مثبتی با همکاران داشته باشد و تیم را به سمت اهداف مشترک هدایت کند.
- همدلی: یک پزشک با همدلی می تواند از نگرانی ها و ترس های بیماران خود آگاه شده و به ایجاد ارتباط انسانی و مؤثر با آن ها کمک کند.
تفاوت میان هوش هیجانی و هوش عاطفی
هوش هیجانی و هوش عاطفی دو مفهوم مرتبط هستند، اما دارای تفاوت هایی نیز می باشند. در ادامه به تفاوت هوش هیجانی و هوش عاطفی اشاره می کنیم:
- تعریف: هوش هیجانی به توانایی فهم و مدیریت هیجان ها، تشخیص هیجان ها و مهارت های ارتباطی مرتبط با هیجان ها اشاره دارد. از دیگر سو، هوش عاطفی علاوه بر هیجان، شامل توانایی فهم و مدیریت عواطف و احساسات عمومی در زندگی است.
- دامنه: هوش هیجانی ترکیبی از توانایی هایی است که در مورد هیجان ها و ارتباطات مرتبط با آن ها می باشد. هوش عاطفی گسترده تر است و شامل هوش هیجانی نیز می شود، همچنین به توانایی فهم و مدیریت عواطف و احساسات در مواجهه با خود و دیگران نیز اشاره می کند.
- اجزا: هوش هیجانی بیشتر بر توانایی هایی مانند خودآگاهی هیجانی، تنظیم هیجان، همدلی و مهارت های ارتباطی تمرکز دارد. از سوی دیگر، هوش عاطفی این عناصر را در کنار توانایی های دیگری مانند خودآگاهی عاطفی، تشخیص عواطف دیگران، تنظیم عواطف و احساسات عمومی و توانایی مدیریت روابط اجتماعی و همکاری با دیگران نیز شامل می شود.
- تأکید: هوش هیجانی بیشتر بر توانایی مدیریت هیجان ها و ارتباطات هیجانی تاکید دارد، در حالی که هوش عاطفی بیشتر بر فهم و مدیریت عواطف و احساسات در کلیت تمرکز دارد. هوش عاطفی به معنای یک طیف گسترده تر از توانایی ها و مهارت های هیجانی است.
این مطلب ادامه دارد…