انواع هوش هیجانی (EQ) چیست؟ شاید در مورد «هوش هیجانی» اطلاعات زیادی نداشته باشید، اما باید بدانید که هر روز مجبورید که از آن استفاده کنید. به گفته دکتر ماکان آریا پارسا میزان موفقیت شما در بخش های مختلف زندگی همچون کار و تحصیل وابسته به هوش هیجانی است. 90 درصد از افرادی که بهترین عملکرد را در شغل‌شان دارند، دارای هوش هیجانی بسیار بالایی هستند. آنها می توانند از پسِ 58 درصد از توانایی هایی که یک انسان عادی باید در اختیار داشته باشد، برآیند. از آنجایی که هوش هیجانی بالا با بهبود عملکرد شغلی در ارتباط است، در نتیجه چنین افرادی می توانند با پیشرفت در شغل خود به درآمد بیشتر نیز برسند.
از دید دکتر ماکان آریا پارسا هوش هیجانی بیرون از محیط کار هم کاربرد دارد. انواع هوش هیجانی برای مدیریت روابط با دوستان و خانواده به کار برده می شود. با استفاده از هوش هیجانی می توان درک متقابل داشت و از ایجاد درگیری و مشاجره ها جلوگیری کرد. این نوع توانایی به شما کمک می کند روابط خود را به خوبی مدیریت کنید.
انواع هوش هیجانی چه هستند؟
به اتقاد دکتر ماکان آریا پارسا هوش هیجانی (EQ) به توانایی درک و مدیریت احساسات خود و دیگران گفته می شود. البته «درک» و «مدیریتِ» احساسات دو مقوله‌ی مجزا از یکدیگر هستند. همچنین ساختار احساسات شما مقابل دیگران و احساسات دیگران مقابل شما با یکدیگر متفاوت است. به همین دلیل است که هوش هیجانی به پنج دسته تقسیم بندی می شود.
- انگیزه درونی
- خود کنترل گری
- خودآگاهی
- همدلی
- آگاهی اجتماعی
در ادامه این مطلب به توضیح دقیق انواع هوش هیجانی می پردازیم.
انگیزه درونی
انگیزه درونی در بین انواع هوش هیجانی عبارت است از اینکه یک فرد خود را مجبور کند بدون فشار دیگران امور روزمره اش را انجام دهد. بر باور دکتر ماکان آریا پارسا این کمترین اما مهم ترین ویژگی فردی به حساب می آید. برخی از منابعی که موجب تقویت انگیزه درونی می شوند شامل کنجکاوی، میل به تحقق بخشیدن به آرزو ها و اهداف یا برون ریزی پتانسیل های درونی هستند. اگر انگیزه درونی بسیار زیادی دارید، ممکن است برای دریافت حقوق بیشتر یا پاداش بهتر یا داشتن زندگی بهتر تلاش کنید. البته باید بدانید که این پاداش ها نباید محرکه‌ی اصلی انگیزه درونی تان باشند. این بدان معناست که شما کنترلِ بیشتری روی خود و بهره وری عملکردتان دارید، زیرا انگیزه هایتان از درون توسط خودتان تولید می شوند.
خود کنترل گری
از نگاه دکتر ماکان آریا پارسا خود کنترل گری به توانایی حفظ آرامش در موقعیت های هیجانی گفته می شود. درست است که عوامل متعددی روی احساسات شما تاثیر می گذارند و ممکن است خارج از توان و کنترل تان باشند، اما اگر خود کنترل گری داشته باشید می توانید واکنش های صحیحی نسبت به موقعیتی که در آن قرار دارید ارائه کنید. این ویژگی به شما کمک می کند حتی اگر دنیای اطراف تان در حال فروپاشی است، تصمیمات مناسب و دقیق بگیرید.
خودآگاهی
در بین دسته بندی انواع هوش هیجانی، خودآگاهی است که به شما کمک می کند بتوانید رفتار خود را به خوبی ارزیابی کنید. این نوع هوش هیجانی به شما کمک می کند متوجه شوید عملکردتان توسط دیگران چگونه درک (برداشت) می شود. خودآگاهی به شما کمک می کند احساسات خود را به خوبی شناسایی کنید، نحوه رفتارتان را انتخاب کنید و روی چگونگی ارائه خودتان به دیگران تسلط پیدا کنید. داشتن درک صحیحی از نقاط قوت و ضعف، نوعی خودآگاهی است. داشتن این میزان درک از خودتان به شما کمک می کند بدانید که در چه موقعیت هایی می توانید عالی عمل کنید.
همدلی
در حالی که توانایی تشخیص تمام و کمالِ احساسات دیگران امری کاملا پیچیده است، اما همدلی جزئی از انواع هوش هیجانی به حساب می آید. این ویژگی شما را فردی توانمند می کند. همدلی به معنای توانایی درک احساسات دیگران و قرار دادنِ خود به جای آنها است.
آگاهی اجتماعی
در بین انواع هوش هیجانی، آگاهی اجتماعی شامل توانایی درک نشانه ها و سمبل های اجتماعی و برقراری ارتباط خوب با دیگران است. برای داشتن این نوع از آگاهی باید در مکالمات شخص قدرتمندی باشید. افراد آگاه از اجتماع اغلب شنوندگان بسیار خوبی هستند. آنها فورا می توانند بفهمند برای مخاطبشان چه چیزی بیشتر از هر موضوعِ دیگری اهمیت دارد.
تست هوش هیجانی
تست هوش هیجانی آزمونی است که به واسطه آن می توانید توانایی خود را در 5 مهارت نامبرده (انگیزه درونی، خود کنترل گری، خودآگاهی، همدلی، آگاهی اجتماعی) مورد ارزیابی قرار دهید. از جمله این تست ها می توان به موارد زیر اشاره کرد.
- آزمون های مبتنی بر توانایی های فردی (مانند MSCEIT)
- آزمون های مبتنی بر ویژگی ها یا صفات ذاتی (مانند EQi Bar-On)
- آزمون های مبتنی بر شایستگی (مانند ESCI)
- تست های مبتنی بر رفتار و عملکرد (مانند Genos)
اولین قدم برای افزایش هوش هیجانی چیست؟
اغلب افراد می پرسند اولین قدم برای افزایش هوش هیجانی چیست؟ در پاسخ می توان گفت که اهمیت ارتقای ضریب هوش هیجانی و نتایج حاصل از آن بسیار زیاد است. در دنیای امروز ارتقای EQ به اندازه‌ی IQ برای بالا رفتن از نردبام موفقیت ضروری است. از آنجایی که همه چیز در جهان اطراف ما در حال تغییر است، برای پایدار ماندن و همراه شدن با جریان دنیا باید ما هم تغییر کنیم. دانیل گلمن در کتاب هوش هیجانی و کار با هوش هیجانی، توضیح می دهد که EQ به 2 بخش گسترده تقسیم بندی می شود.
- شایستگی شخصی: مجموعه مهارت هایی که نحوه مدیریت خودمان را توضیح می دهد.
- شایستگی اجتماعی: مجموعه مهارت هایی که ارتباطات ما و نحوه مدیریت آنها را توضیح می دهد.
پس اولین قدم برای افزایش هوش هیجانی چیست؟ باید خودآگاهی را افزایش دهیم. مخزن حافظه عاطفی ما جایی است که احساسات و شهود‌مان قرار گرفته و خودآگاهی آن را احاطه کرده است. تا زمانی که از چگونگی تاثیر احساسات مان بر کاری که انجام می دهیم آگاه نباشیم، تحت تاثیر حس های گوناگون قرار می گیریم. ایجاد خودآگاهی به 3 مهارت اساسی نیاز دارد:
- آگاهی عاطفی: اینکه چگونه احساسات مان روی عملکرد مان تاثیر می گذارد.
- خودارزیابی: درک صریح نقاط قوت و محدودیت های شخصی، یادگیری از تجربیات قبلی و حرکت به سمت موفقیت از نقطه ای که در آن قرار داریم بسیار حائز اهمیت است.
- اعتماد به نفس: باید بتوانید شجاعت ناشی از اطمینان به توانایی ها، ارزش ها و اهداف را جدی بگیرید و آن را تقویت کنید.
این مطلب ادامه دارد…