از دید دکتر ماکان آریا پارسا هوش هیجانی از دیدگاه روانشناسان یک نوع توانایی شاخص محسوب می شود که می تواند احساسات شما را به گونه ای کنترل کند که تاثیر مخربی بر تصمیمات مهمتان در زندگی نگذارند. در عوض شما می توانید از این احساسات در مسیر درست استفاده کنید و آن ها را دستمایه پیشرفت خود قرار دهید. حتما برای شما هم پیش آمده است که تصمیمی عجولانه را با توجه به احساس عصبانیت، ترس، عشق یا نفرت بگیرید و مجبور به تحمل پیامدهای آن شوید. این موضوع ناشی از عدم داشتن کنترل کافی بر خود در لحظه هجوم احساسات است که امروزه آن را با مفهومی به نام EQ یا هوش هیجانی می شناسیم. در ادامه این مقاله می توانید نکاتی مهم و کاربردی را در رابطه با هوش هیجانی از دیدگاه روانشناسان بخوانید.
هوش هیجانی چیست؟
به گفته دکتر ماکان آریا پارسا معمولا وقتی درباره هوش افراد صحبت می شود، بیشتر ما به یاد IQ می افتیم. این در حالی است که امروزه ثابت شده است انواع دیگری از هوش نیز وجود دارند که نقش مهمی را در موفقیت های ما ایفا می کنند. هوش هیجانی یکی از انواع مهم هوش است. EQ نخستین بار توسط دو روانشناس به نام های جان مایر و پیتر سالوی تعریف شد. این دو روانشناس در دهه 1990 میلادی، با عنوان کردن مفهومی به نام هوش هیجانی توجهات زیادی را به سمت خود جلب کردند. آن ها بیان کردند که هوش هیجانی در واقع مجموعه ای از مهارت ها است و شامل موارد زیر می شود:
- توانایی ابراز احساسات و ارزیابی آن ها
- مهارت کنترل احساس در شرایط مختلف
- کمک گرفتن از احساسات برای ایجاد انگیزه
- بکارگیری احساسات در مسیر رشد، برنامه ریزی و رسیدن به زندگی ایده آل
آشنایی با عناصر هوش هیجانی از دیدگاه روانشناسان
مولفه های هوش هیجانی از دیدگاه روانشناسان عبارتند از خودآگاهی، خودتنظیمی، انگیزش، همدلی و مهارت های اجتماعی. این عناصر نخستین بار توسط دانیل گلمن بیان شدند. اگر می خواهید به یک فرد موفق در زندگی تبدیل شوید یا توانایی رهبری در کسب و کار را به دست آورید، باید روی بهبود این موارد کار کنید.
- خودآگاهی: بر باور دکتر ماکان آریا پارسا هرچه هوش هیجانی شما بالاتر باشد، از خودآگاهی بیشتری نیز برخوردار خواهید بود.
- خودتنظیمی: دومین مولفه مهم هوش هیجانی از دیدگاه روانشناسان، خودتنظیمی یا کنترل ذاتی است. در واقع افراد باید از توانایی کنترل احساسات خود برخوردار باشند. جالب است بدانید که خودتنظیمی کاملا به خودآگاهی وابسته است. در واقع شما با داشتن شناخت کافی از روحیات خود می توانید کنترل لازم را روی احساساتتان اعمال نمایید.
- انگیزش: توانایی حفظ انگیزه یک لازمه برای قرارگیری در مسیر موفقیت است. بدون امید و انگیزه، هیچ یک از ما نمی توانیم تلاش کافی را انجام دهیم. افرادی که دارای هوش هیجانی بالا هستند، از توانایی لازم برای حفظ انگیزه خود برخوردارند.
- همدلی: از دید دکتر ماکان آریا پارسا منظور از همدلی، وجود نوعی درک متقابل است که روابط پیچیده انسانی را بسیار آسان تر می کند. همدلی باعث می شود سعی کنیم دنیا را با نگرشی نزدیک به دیگران ببینیم و بدین ترتیب درک بالاتری از رفتارهای آن ها داشته باشیم.
- مهارت های اجتماعی: مهارت داشتن در برقراری روابط اجتماعی موثر، یکی از مهمترین مولفه های هوش هیجانی از دیدگاه روانشناسان است. با کمی فکر متوجه می شویم که روابط اجتماعی می توانند سبب ایجاد موقعیت های فوق العاده کاری، تحصیلی و … شوند. به همین دلیل تلاش برای کسب این مهارت ها می تواند موقعیت ما در زندگی را به طور چشمگیری تغییر دهد.
مهمترین عنصر هوش هیجانی
پس از آشنایی با مولفه های هوش هیجانی، ممکن است این سوال برایتان پیش بیاید که مهمترین عنصر هوش هیجانی چیست؟ پاسخ این است تمامی مولفه های هوش هیجانی از دیدگاه روانشناسان حائز اهمیت هستند. با این حال برخی ادعا می کنند که در میان این 5 عنصر، خودآگاهی اهمیت بالاتری دارد. خودآگاهی به ما کمک می کند که بر نتیجه نهایی بسیاری از اتفاقات زندگی، تاثیرگذار باشیم. در واقع با این مهارت می توانیم به تصمیم گیرندگان بهتری تبدیل شویم. همین موضوع نیز باعث افزایش اعتماد به نفس در ما می شود. با خودآگاهی می توانیم قصد خود از انجام بسیاری از کارهایی که به صورت ناخودآگاه انجام می دادیم، درک کنیم. از طرفی این کار باعث می شود که از جبهه گیری نسبت به دیگران در موقعیت های مختلف، خودداری نماییم.
چند مثال برای هوش هیجانی
بهتر است با آوردن چند مثال برای هوش هیجانی، این مفهوم را برای شما جا بیندازیم. افرادی که از هوش هیجانی بالایی برخوردارند، به خوبی می توانند احساساتی که پشت رفتارهای خودشان یا دیگران پنهان شده اند را تشخیص دهند. این موضوع در مثال هایی که در ادامه ذکر می کنیم، کاملا مشهود است.
مثال برای هوش هیجانی در محیط کار
آشنایی با چند مثال برای هوش هیجانی در محیط کار، می تواند دید روشنی به شما بدهد. همچنین می تواند کمکتان کند که مهارت های خود را در این زمینه ارتقا دهید.
- داشتن ارتباط موثر با همکاران و برخورداری از مهارت های آداب معاشرت
- حضور فعال در جلسات برگزار شده در محیط کار
- همدلی با همکاران
- داشتن خلاقیت در نحوه انجام وظایف
- انعطاف پذیری بالا
- اظهار نظر محترمانه
مثال برای هوش هیجانی در مدیریت
همانطور که میدانید، برخورداری از هوش هیجانی بالا یکی از مهمترین نیازهای یک مدیر موفق است. به اعتقاد دکتر ماکان آریا پارسا از نظر شما یک مدیر و رهبر توانمند، چگونه EQ بالای خود را به رخ دیگران می کشد؟ در گذشته اینطور گمان می شد که یک مدیر موفق باید رفتاری تند با کارکنان داشته باشد. این در حالی است که مدیران نسل جدید، راهبرد کاملا متفاوتی دارند. آن ها با آگاهی از اهمیت بالای هوش هیجانی یک مدیر، سعی دارند ارتباط موثری با کارکنان خود برقرار نمایند. در ادامه چند مثال برای هوش هیجانی در مدیریت را با هم مرور می کنیم:
- داشتن رابطه مناسب با کارکنان و کمک به آن ها برای افزایش مهارت ها
- ایجاد انگیزه در کارکنان
- سعی در ایجاد فضای مثبت در محیط کار
- انتخاب بهترین تصمیمات بدون دخیل کردن احساسات شدید
- ایجاد اعتماد به نفس در کارکنان
- انعطاف پذیر بودن و پذیرش تغییرات
علامت های داشتن هوش هیجانی پایین
همانطور که گفته شد، هوش هیجانی از دیدگاه روانشناسان اهمیت بسیار بالایی دارد. به طوری که گفته می شود کیفیت زندگی شما حدود 20 درصد تحت تاثیر IQ و 80 درصد تحت تاثیر EQ قرار دارد. با توجه به این مسئله، آگاهی از علامت های هوش هیجانی پایین و تلاش برای بهبود آن ها بسیار مهم است. در ادامه به مهمترین نشانه های برخورداری از EQ پایین اشاره می کنیم:
- طغیان های احساسی
- عدم درک دیگران و همدلی با آن ها
- اهمیت ندادن به دیدگاه دیگران
- سرزنش اطرافیان
- مشکل در برقراری یا حفظ ارتباط با دیگران
راه های افزایش هوش هیجانی از دیدگاه روانشناسان
خوشبخانه هوش هیجانی از دیدگاه روانشناسان یک مسئله انعطاف پذیر است و می توان آن را افزایش داد. اگر فکر می کنید برخی از علائم EQ پایین در شما وجود دارند، نگران نباشید. با اطلاع از راه های تغییر در EQ، می توانید به زندگی بهتری دست پیدا کنید. در ادامه این مقاله قصد داریم شما را با 3 روش برای دستیابی به هوش هیجانی بالا آشنا کنیم.
- خودارزیابی: لازمه دستیابی به هوش هیجانی بالا، صبر و چک کردن مداوم میزان پیشرفت است. بدین منظور می توانید رفتارهای روزانه خود را در یک جدول پیاده سازی کنید. سپس سعی کنید توجه بیشتری را به آن رفتارها معطوف کنید. بدین ترتیب می توانید از رفتارهای احساسی عجولانه، خودداری نمایید.
- پذیرش مسئولیت: سعی کنید به مسائل به شکلی واقع بینانه نگاه کنید. خودتان را به طور تمام و کمال مسئول اتفاقاتی بدانید که رخ می دهند. بدین ترتیب دست از سرزنش دیگران بر می دارید و به دنبال راه هایی برای بهبود شرایط می گردید.
- توجه به واکنش ها: اگر از هوش هیجانی پایینی برخوردار باشید، احتمالا در موقعیت های استرس زا، واکنش های تندی نشان خواهید داد. برای خودداری از این موضوع، سعی کنید واکنش هایتان را زیر نظر بگیرید. در مواقع عصبانیت، کاری را انجام دهید که کمی شما را آرام می کند و سپس واکنش نشان دهید. در این صورت به وضوح شاهد تغییر در تصمیمات خود خواهید بود.
سخن پایانی
هوش هیجانی از دیدگاه روانشناسان یک مسئله بسیار حائز اهمیت و تعیین کننده در کیفیت زندگی شما است. در این مقاله، EQ و عناصر آن را به طور کامل برای شما توضیح دادیم. همچنین در ادامه با ذکر چند مثال برای هوش هیجانی، سعی کردیم شما را بیشتر با این موضوع آشنا کنیم. در پایان نیز راه هایی کاربردی را برای افزایش میزان این هوش بیان کردیم. امیدواریم مطالب ذکر شده در این مقاله برایتان کاربردی و موثر باشند.